Beleidsevaluatie in theorie en praktijk
‘Een helder overzicht van de basis van beleidsonderzoek… absoluut aan te raden’, schreef BeleidsonderzoekOnline. ‘Een nodig en bruikbaar boek dat als leerboek of naslagwerk zeker zijn weg zal vinden’, aldus Binnenlands Bestuur. ‘Een mooi, volledig en aantrekkelijk boek over beleidsevaluatie. De systematiek ervan is helder en de auteurs hebben overduidelijk veel plezier in hun werk’, zo vond Bestuurskunde.
Als auteurs waren wij – Valérie Pattyn, Dick Hanemaayer en ondergetekende – natuurlijk erg blij met deze recensies. Nog mooier is dat het boek inderdaad zijn weg heeft gevonden naar universiteiten en hogescholen en naar onderzoekers en kenniswerkers in de praktijk. Wij hopen dat het boek slaagt in zijn opzet en helpt om goede evaluatie- en rekenkameronderzoeken op te zetten en uit te voeren. En om er positieve impact mee te hebben op beleid en uitvoering (want daar gaat het om).
In de tweede, geactualiseerde editie zijn belangrijke nieuwe initiatieven opgenomen, zoals het Beleidskompas en de Toolbox Beleidsevaluatie. Ook op andere onderdelen is de tekst geactualiseerd en toegankelijker gemaakt. Daarbij hebben we dankbaar gebruik gemaakt van de reacties van lezers, docenten en collega’s.
Wat blijft is een boek waarin alle belangrijke thema’s op het gebied van beleidsevaluatie en rekenkameronderzoek de revue passeren. Het kan gelezen worden als praktische handleiding voor onderzoekers en opdrachtgevers, maar we richten ons óók op studenten, evaluatoren en wetenschappers. Naast gevestigde methoden worden responsieve en innovatieve benaderingen beschreven. Daarnaast gaan we in op de plaats van evaluatieonderzoek in het huidige informatietijdperk. Met veel voorbeelden uit de praktijk en met ervaringen en tips van gerenomeerde experts.
Boom Bestuurskunde in Den Haag heeft er prachtig vormgegeven publicatie van gemaakt. Het boek is in te zien en te bestellen via bol.com, managementboek.nl en natuurlijk de uitgever zelf.
“Een mooi, volledig en aantrekkelijk boek over beleidsevaluatie. De systematiek van het boek is helder. De auteurs hebben overduidelijk plezier in hun werk en in het daarover schrijven.”
(Uit de recensie in Bestuurskunde, december 2021)
“Dit boek verbreedt de gereedschapskist van evaluatoren. Dat maakt opgavegericht evalueren mogelijk: het vinden van een bij het vraagstuk en de beleidsaanpak passende vorm van evalueren.”
(Prof.dr. M.A. van der Steen, Erasmus Universiteit Rotterdam)
“Een helder overzicht van de basis van beleidsonderzoek… absoluut aan te raden.”
(Uit de recensie van BeleidsonderzoekOnline, augustus 2020)
“Mocht je als onderzoeker de opdracht krijgen om het coronabeleid te evalueren, dan is het absoluut aan te raden om het boek Beleidsevaluatie in theorie en praktijk erop na te slaan. Het biedt een helder overzicht van de verschillende functies, benaderingen, typen en methoden van beleidsonderzoek. Ook besteedt het aandacht aan (het vergroten van) de benutting van beleidsonderzoek, de wettelijke kaders en organisatie van beleidsevaluatie (in Nederland, Vlaanderen en internationaal). Voor de pragmatici onder ons is ook een stappenplan voor het uitvoeren van een evaluatieonderzoek opgenomen. De hoofdstukken kunnen afzonderlijk van elkaar worden gelezen, wat het extra bruikbaar maakt als naslagwerk, studiemateriaal of opfrisliteratuur.” (BeleidsonderzoekOnline)
“Een nodig en bruikbaar boek dat als leerboek zeker zijn weg zal vinden, en zo niet als leerboek dan zeker als naslagwerk.”
(Uit de recensie van Binnenlands Bestuur, juni 2020)
“Het was alweer een tijd geleden dat er een leerboek over beleidsevaluatie was geschreven. In Beleidsevaluatie in theorie en praktijk van Peter van der Knaap, Valérie Pattyn en Dick Hanemaayer wordt in 400 pagina’s een update gegeven van wat beleidsevaluatie is, welke functies die heeft, en hoe je die evaluaties op verschillende manieren kunt doen. Zo’n nieuw boek was nodig, gegeven het ontstaan van nieuwe evaluatiemethoden zoals de ‘realistic evaluation’ van Pawson en Tilly waarin vooral veel aandacht is voor de context waarin beleid plaatsvindt en hoe die context van invloed is op de beleidseffecten.
Puntsgewijs worden in dit boek de functies van beleidsevaluatie gegeven, de mogelijke benaderingen ervan, en de tijdstippen waarop het kan worden gedaan: vooraf in de vorm van effectstudies, tijdens de uitvoering in de vorm van monitoring en achteraf in de vorm van een ex-post evaluatie. De laatste hoofdstukken gaan over inhoudelijke eisen aan de evaluatie, de evaluatoren, en de opdrachtgevers; de benutting van evaluatie-onderzoek; en de institutionalisering ervan in met name Nederland en België. Steeds worden daarbij systematisch de te nemen stappen weergegeven.” (Binnenlands bestuur)
Succes in Evaluation. Een boek samen met Rudi Turksema en Steffen Bohni Nielsen in de serie Comparative Policy Evaluation (Vol. 22) over het gericht zoeken naar succes met behulp van beleidsevaluatie.
“De positieve benadering van evaluatie in relatie tot het bereiken van succes is een frisse wind. Het wordt inderdaad tijd dat evaluatoren gebruikers meer helpen en stimuleren om van (beleids)ervaringen te leren. En: dat geëvalueerden zich daarvoor vanaf het begin openstellen.”
(Uit de recensie van Beleidsonderzoek Online, februari 2017)
Success in Evaluation takes a fundamentally different approach to the mainstream supply side discussion of evaluation quality, utilization, and learning. The contributors believe that a systematic focus on success will lead to increased awareness of evaluation and its findings, a more positive attitude, and a greater chance of actual evaluation use. This book offers many different lessons on how to improve evaluation design, research processes, and reporting. It is a realistic look at performance management, the evidence movement, and the demand barriers that so often block the role evaluators can play in organizational learning and decision-making. International case studies and lessons are included that both explain success-oriented methods and share insightful lessons from the real world. Together, they present a convincing case that evaluation for success allows for increased constructive interaction amongst both stakeholders and evaluators and, as a result, learning processes and outcomes will improve.
Resultaat gericht sturen en evalueren (samen met Ard Schilder). Uit de beschrijving van managementboek.nl: “Dit boek bevat een gerichte verkenning van beleidsinstrumentatie en beleidsevaluatie. Vanuit het perspectief van het resultaatgerichte sturingsmodel worden inzichten uit theorie en praktijk op systematische wijze gekoppeld. Naast een overzicht van resultaatgerichte beleidsinstrumenten wordt de lezer wegwijs gemaakt in de nieuwe kaders rond beleidsevaluatie. Het boek is bedoeld voor iedereen die zich beroepsmatig bezighoudt met beleidsinstrumentatie en beleidsevaluatie. Door de gekozen opzet is het een uitgelezen studieboek voor praktijkopleidingen op het gebied van financieel-economisch beleid, public controlling, beleidsonderzoek en, meer algemeen, openbare financiën en bestuurskunde.”
Trajectmanagement: beschouwingen over beleidsdynamiek en organisatieverandering (samen met Arno Korsten, Katrien Termeer en Mark van Twist). Ooit was beleid het realiseren van bepaalde doelstellingen in een bepaalde tijdsvolgorde met de inzet van bepaalde instrumenten. Organisatieveranderingen kon je achtereenvolgens ontwerpen en uitvoeren. Die tijd ligt ver achter ons. In de gefragmenteerde netwerksamenleving van vandaag overheersen strijd om doelstellingen, discussie over beperkte effectiviteit van instrumenten, complexiteit en onzekerheid. De wet van de afnemende beleidseffectiviteit manifesteert zich als nooit tevoren.
In het liber amicorum voor Roel in ’t Veld – het concept trajectmanagement werd door hem geïntroduceerd als een ‘kentering in het denken over beleid en sturing’ – beogen we recht te doen aan de verscheidenheid en continue verandering die centraal staan in zijn werk. Theoretische achtergronden, de methoden en ontwerpprincipes van trajectmanagement worden behandeld.
Lerende overheid, intelligent beleid. Voor dit proefschrift verwijs ik graag naar Dissertatie.